Zagrożenia i odpowiedzialność w pracy nauczyciela WF
Zagrożenia i odpowiedzialność w pracy nauczyciela wychowania fizycznego w kontekście standardów ochrony małoletnich.
Standardy ochrony małoletnich, nazywane również ustawą Kamilka, to temat, który rozgrzewa środowiska zajmujące się opieką i edukacją dzieci i młodzieży od początku tego roku. Czym są standardy i kogo obowiązują?
Standardy ochrony dzieci przed krzywdzeniem to zbiór zasad, które pomagają tworzyć bezpieczne i przyjazne środowisko w szkołach, przedszkolach i innych miejscach działających na rzecz dzieci. Ustawa weszła w życie 15 lutego 2024 roku, dając wyżej wymienionym placówkom pół roku na dostosowanie danego podmiotu do wymogów w niej określonych. Jak wskazuje matematyka – od 15 sierpnia powinniśmy mieć opracowane wszystkie procedury i zapoznanych z nimi pracowników. Co oznacza, że rozliczani z tego tytułu będziemy już w tym roku szkolnym.
Nikt nie ma wątpliwości, że wprowadzenie standardów ochrony małoletnich to słuszny krok. Zdrowie, bezpieczeństwo i ochrona dzieci i młodzieży to priorytet.
Jedną z płaszczyzn, na której wprowadza się standardy jest sport i wychowanie fizyczne. Sposób traktowania dzieci wymaga przeanalizowania, ponieważ dane raportu Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę z 2024 r. na temat „Przemoc wobec dzieci w sporcie”, ujawnia ogromną skalę problemu. Okazało się, że 72,6% badanych, doświadczyło przemocy ze strony osób sprawujących opiekę i kontrolę, z czego niemal trzy czwarte (74%) pokrzywdzonych w dzieciństwie tą formą przemocy, wskazało swojego trenera lub trenerkę. Wyniki badań pokazują, jak wiele reakcji kierowanych w stronę dzieci, dzisiaj kwalifikuje się jako złamanie prawa.
Jedną z kategorii przemocy jest przemoc emocjonalna wraz z zaniedbaniem. W świecie sportu emocje są nieodłącznym elementem, co może sprawić, że komunikujemy się bardzo sugestywnie. Gesty, mowa ciała, sposób wypowiedzi lub także ich brak, to tylko niektóre z elementów, które mogły spowodować, że u tak dużej liczby dzieci wywołane były przykre doświadczenia. Pewne reakcje w przeszłości mogły być „tolerowane” przez środowisko, określane jako element stylu bycia nauczyciela czy trenera, lecz dzisiaj są absolutnie niedopuszczalne.
Warto przeanalizować swoje zachowania pod kątem standardów ochrony małoletnich, ponieważ konsekwencje mogą być bardzo dotkliwe, zarówno dla dzieci jak i opiekunów. Nowe przepisy systematyzują sytuacje i sposoby postępowania, z którymi mamy obowiązek się zapoznać.
Zapraszamy na szkolenie:
„Bezpieczeństwo nauczyciela WF w kontekście standardów ochrony małoletnich”
prowadzone przez adwokat Martę Krzyżanowicz z Kancelarii Prawa Oświatowego Kowalak Jędrzejewska i Partnerzy.
Szczegóły znajdują się w linku: wf.coachingsport.pl
Kolejne obawy rodzą się w głowach nauczycieli wychowania fizycznego, trenerów, instruktorów, jak również pracowników różnych instytucji, których specyfika pracy wymusza bezpośredni kontakt fizyczny z małoletnimi. Ustawa jest nowa, procedury świeże, więc tym bardziej powinniśmy być wyczuleni. Specyfika zawodu nauczyciela wychowania fizycznego, trenera czy instruktora, zakłada częsty, bezpośredni, intencjonalny i nieintencjonalny kontakt fizyczny z podopiecznym. Co zrobić, żeby nie był odebrany negatywnie? Pojawiają się obawy, związane np. z asekuracją, w której konieczne jest podtrzymanie czy złapanie ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Naszą intencją jest zapewnienie podopiecznemu bezpieczeństwa. Każdy, kto uprawia sport wie, jak wiele nieprzewidywalnych sytuacji może mieć miejsce, czasem liczą się ułamki sekund i nie mamy możliwości uprzedzić ucznia o potrzebie kontaktu fizycznego. I niestety, doskonale też wiemy, że interpretacja danej sytuacji nie zawsze jest zbieżna z naszą intencją. W jaki sposób jako osoby edukujące poprzez sport możemy się chronić przed niesprawiedliwymi zarzutami o niewłaściwy kontakt fizyczny z małoletnim?
Niestety, nie ma tu dobrych wieści. Nie istnieje przepis prawny ani zapis do umieszczenia w standardach ochrony małoletnich, który zabezpieczy nauczyciela na taką ewentualność. Tak jak nie możemy przewidzieć sytuacji, w której zostaje wymuszony okolicznościami kontakt fizyczny, tak i nie mamy wpływu na interpretację tego faktu przez ucznia i jego rodzica. Czy w związku z tym powinniśmy wpadać w panikę? Na pewno nie. Kluczem jest rzetelne i zgodne z prawem wypełnianie swoich obowiązków oraz wprowadzenie zdrowego dystansu pomiędzy nauczycielem/trenerem a uczniem. Niezbędny kontakt nie może wzbudzać w dziecku poczucia dyskomfortu i zagrożenia. Nauczyciel ma przede wszystkim zapewnić uczniowi bezpieczeństwo, warto każdy kontakt poprzedzić informacją, że on zaistnieje i dlaczego, a w przypadkach nagłych – wytłumaczyć po fakcie swoje zachowanie przeciwdziałaniem kontuzji czy wypadkowi. Sprawdźmy również zapisy w statucie szkoły oraz w standardach ochrony – może konieczne będzie takie sformułowanie przepisów, by zawierały informacje na temat specyfiki zawodu nauczyciela w-f i związane z nią obowiązki.
A jeśli mimo wszystko trafimy na ucznia lub rodzica, który dopatrzy się w naszej pracy niewłaściwych zachowań?
Sytuacja może okazać się bardzo skomplikowana, mimo że jesteśmy przekonani o rzetelnym wykonywaniu swoich obowiązków, czeka nas procedura, która nie jest niczym przyjemnym. Następuje ocena stanu faktycznego, przesłuchania stron, świadków, być może powołanie biegłego. Zarówno w przypadku procedury dyscyplinarnej jak i tym bardziej karnej, niezbędne może okazać się zaangażowanie adwokata.
Jakie elementy brane są pod uwagę w przypadku postępowania dyscyplinarnego lub karnego?
Co można zrobić w przypadku bezzasadnych zarzutów, żeby już na wstępie wykazać brak podstaw do wszczęcia postępowania?
Zapraszamy na szkolenie:
„Bezpieczeństwo nauczyciela WF w kontekście standardów ochrony małoletnich”
prowadzone przez adwokat Martę Krzyżanowicz z Kancelarii Prawa Oświatowego Kowalak Jędrzejewska i Partnerzy.
Szczegóły znajdują się w linku: wf.coachingsport.pl
Bardzo ważne jest znać zakres swoich obowiązków, swoje prawa, warto również zapoznać rodziców z programem nauczania, specyfiką zawodu nauczyciela/trenera, standardami ochrony małoletnich, statutem szkoły i uprzedzić o koniecznych formach kontaktu fizycznego. Jednym słowem – zadbać o dobre relacje na linii nauczyciel-rodzic na samym początku pracy z dziećmi.
Podsumowując, pamiętajmy o bardzo ważnym obowiązku wynikającym ze standardów. Jako nauczyciele WF/trenerzy/instruktorzy mamy okazję „wyłapać” sytuacje wskazujące na krzywdzenie małoletniego. Empatia, uważność i reagowanie na przemoc to podstawa pracy każdego nauczyciela czy osoby pracującej z dziećmi. Temu przede wszystkim służą standardy ochrony małoletnich i traktujmy je jako możliwość zmiany kultury pracy i organizacji oraz jako wsparcie w pracy z najmłodszymi.
Autorzy:
Anna Krause, ekspert prawa oświatowego, specjalistka w zakresie sporządzania oraz opiniowania szkolnych aktów prawnych, szkoleniowiec rad pedagogicznych, nauczycielka oraz dyrektorka z wieloletnim stażem.
Robert Bałuszyński, dyrektor Placówki Kształcenia Ustawicznego Coaching Sport, nauczyciel WF, trener I klasy piłki siatkowej, wykładowca konferencji szkoleniowych PZPS, współautor Programu szkolenia siatkarza PZPS.