Niepubliczna Placówka Kształcenia Ustawicznego Coaching Sport Szkolenia Kadr Sportowych

tworzy globalny system, wpływający na działanie wszystkich układów ciała, w tym, kluczowych dla motoryki człowieka. Płynne wykonanie ruchu w pełnym zakresie uzależnione jest od prawidłowego działania powięzi. Stworzenie odpowiednich warunków uzyskujemy przez wprowadzenie powięzi w strefę elastyczności, czyli zakresu w którym powięź i mięśnie funkcjonują optymalnie. Przygotowując układ mięśniowo-powięziowy, usuwamy zarówno nadmiar jak i niedobór wody. Nadmiar wody zwiększa tarcie i zaburza ruchomość. Podczas rozciągnięcia lub kompresji np. w postaci rolowania, wywołujemy obniżenie poziomu nawodnienia. W sytuacji gdy wyjściowy poziom nawodnienia jest zbyt niski, dochodzi do densyfikacji powięzi, zwiększenia gęstości substancji podstawowej, która utrudnia ślizg pomiędzy tkankami. Wykorzystując kompresję, dzięki tarciu dochodzi do lokalnego wzrostu temperatury. Wpływamy na przemianę substancji podstawowej z postaci gęstego żelu w substancję płynną i wprowadzamy powięź w strefę elastyczności. W świetle dzisiejszej wiedzy, dbałość o powięź jest elementem niezbędnym nie tylko dla osób trenujących, ale także dla wszystkich, którzy chcą zachować zdrowie i  sprawność ciała.

Summary.

When we think about the last link in the performance of a movement, we don't just think about the muscles, but the myofascial system. For many years, fascia was considered an insignificant element of the human body. Today we know that it creates a global system that affects the operation of all body systems, including those crucial for human motor skills. The full range of smooth movement depends on the proper functioning of the fascia. The appropriate conditions are created by introducing the fascia into the zone of flexibility, that is, the range in which the fascia and muscles function optimally. When preparing the myofascial system, we remove both excess and deficiency of water. Excess water increases friction and disturbs mobility. During stretching or compression, e.g. in the form of rolling, we cause a reduction in the level of hydration. When the initial level of hydration is too low, the density of the base substance increases, which makes it difficult to slide between tissues. By using compression, the temperature increases locally due to friction. We influence the transformation of the basic substance from the form of a thick gel into a liquid substance and introduce the fascia into the zone of flexibility. In the light of today's knowledge, care for the fascia is an essential element not only for training people, but also for everyone who wants to maintain health and fitness of the body.

Szkielet człowieka nie stanowi struktury podporowej, mięsień nie jest samodzielną jednostką funkcjonalną, ruch nie jest efektem działania niezależnych mięśni poruszających kości w stawach. Co sprawiło odrzucenie dogmatów anatomii funkcjonujących przez stulecia? Powodem całego zamieszania jest powięź i badania nad nią, których ilość wręcz eksplodowała w ostatnich latach. Powięź to ciągła sieć naprężonych włókien, rozchodzących się po całym ciele od powierzchni skóry do jądra komórkowego, której rola jest dużo ważniejsza niż tylko łączenie elementów. Tworzy system wpływający na prawidłowe działanie wszystkich układów ciała, m.in. na nerwowy, krwionośny, mięśniowy, czyli układów, które są kluczowe dla motoryki człowieka. Tworzy podstawową strukturalną architekturę ludzkiego ciała, uważana za sprężysty szkielet człowieka. Kiedy działa nieprawidłowo uciska nerwy, powodując przesyłanie błędnych impulsów, uciska naczynia krwionośne, prowadząc do niedotlenienia i kryzysu energetycznego. Niedożywione i przetrenowane mięśnie cechuje zaburzona funkcja (Myers, 2014). Powięź otacza i obejmuje mięśnie, wspomagając je podczas skurczu, zapobiega rozpraszaniu wytwarzanej energii, przez co przyczynia się do optymalizacji skurczu (Guimberteau 2015). Mięśnie oddając część przyczepów do powięzi, przekazują siłę przez blaszki powięziowe do synergistycznych oraz antagonistycznych mięśni. Większość ruchów jest wynikiem pracy sekwencji i spiral mięśniowo-powięziowych składających się z wielu pojedynczych jednostek motorycznych, które są rozmieszczone w kilku częściach danego mięśnia, a także w różnych częściach innych mięśni (Stecco 2019).

Powięź umożliwia izolowanie elementów kostnych od siebie, zapewniając im bezpieczeństwo. Okazuje się, ze gdyby kości opierały się o siebie powierzchniami stawowymi, uległyby zmiażdżeniu pod wpływem codziennego ruchu. Aby się chronić, ciało wytworzyło system rozproszenia sił, przeciwstawiając się sile grawitacji i umożliwiając wykonanie ruchu. Działanie tego systemu porównywane jest do znanej z architektury zasady tensegracji. Struktura tensegracyjna jest zbiorem stabilnych elementów (kości) połączonych naprężonymi taśmami (więzadła, ścięgna i powięź), w której żadna ze sztywnych struktur nie styka się ze sobą. Każdy z komponentów przyczynia się do stabilności całej struktury i ma mechaniczny wpływ na wszystkie inne komponenty (Scarr 2014).

Zgodnie z neurofizjologią ruch jest programowany przez mózg i jest realizowany przez skurcz włókien mięśniowych. Impuls nerwowy który odpowiada za ruch danej części ciała, napotyka na obwodzie nieskończoną liczbę zmiennych (Stecco 2019). W celu zarządzania ruchem mózg potrzebuje informacji zwrotnych o tym co dzieje się na obwodzie. Mechanoreceptory znajdujące się w powięzi, zawsze przekazują ten sam rodzaj impulsów do Obwodowego Układu Nerwowego, bez względu na to w jakiej części ciała się znajdują. Bez powięziowej mapy, która nadaje impulsom konkretne znaczenie, kora mózgowa nie miałaby możliwości zinterpretowania sygnałów. Wszystkie mięśnie składają się z włókien, które są kolejno aktywowane, w zależności od kąta rozwarcia stawu. Obwodowy Układ Nerwowy przesyła impulsy do różnych włókien, ale nie jest w stanie określić kiedy należy zwiększyć lub zmniejszyć aktywność danych włókien w zależności od zmiany pozycji kończyny. Centralny Układ Nerwowy również nie jest zdolny do modulowania aktywności różnych włókien. Musi zatem istnieć system który koordynuje tę aktywność. Powięź jest jedyną strukturą w ciele odpowiednią do przeprowadzenia tego typu kontroli, ma kontakt z każdą pojedynczą komórką,  jest elastyczna i wrażliwa na rozciąganie, dzięki czemu może rekrutować lub hamować poszczególne włókna mięśniowe (Stecco 2019). Powięź funkcjonuje w obecnej koncepcji jako dynamiczna sieć przetwarzania informacji, zdolna do wykonywania kalkulacji zwykle przypisywanych układowi nerwowemu. Wewnętrzne naprężenie tkanki i sprzężenie komórek mięśniowych z układem nerwowym oznacza że mogą one szybko reagować przez odruchy rdzeniowe na proprioceptywne sygnały i dokonywać dalszych przystosowań (Scarr 2014).  

Wykonanie złożonej czynności motorycznej w pełnym zakresie ruchu, wymaga prawidłowego działania powięzi. Stworzenie odpowiednich warunków uzyskujemy przez wprowadzenie powięzi w strefę elastyczności, czyli zakresu w którym powięź i mięśnie funkcjonują optymalnie. Wykazano, że rozciąganie i kompresja, przyczyniają się do odpowiedniego nawodnienia tkanki łącznej, wpływając na jej mechaniczne właściwości, możliwości ślizgu między tkankami i właściwy zakres ruchomości. Przygotowując układ mięśniowo-powięziowy, usuwamy zarówno nadmiar jak i niedobór wody. Nadmiar wody zwiększa tarcie i zaburza ruchomość. Podczas rozciągnięcia lub kompresji woda jest wyciskana, aby po ustąpieniu bodźca rozpocząć wchłanianie. Tymczasowy bilans pozostaje ujemny, prowadząc do obniżenia poziomu nawodnienia i  uzyskania właściwego zakresu działania. Intensywny, długi trening może doprowadzić do wyjścia ze strefy elastyczności. Zbyt duży ubytek wody powoduje, że tkanka powięziowa zaczyna funkcjonować mniej optymalnie, jej elastyczność i sprężystość powoli się zmniejszają. W sytuacji odwrotnej, w szczególności u osób mało aktywnych, wyjściowy poziom nawodnienia powięzi jest niski, poniżej wymaganego poziomu. Dochodzi do densyfikacji, zwiększenia gęstości substancji podstawowej, która utrudnia ślizg pomiędzy tkankami. Mała ilość ruchu powoduje, że kolagen, będący głównym składnikiem włókien powięzi, nie układa się wzdłuż linii trakcji, ale w sposób przypadkowy, tworząc mostki poprzeczne i sklejając się z innymi włóknami. Tkanki przywierają do siebie, mierzwią się i tracą zdolność ślizgu. Zmniejszona elastyczność powięzi powoduje zaburzenia ruchomości i koordynacji między włóknami mięśniowymi (Schleip 2012). Gdy dochodzi do zmiany konsystencji powięzi, zmienia się rama odniesienia dla włókien mięśniowych, w wyniku czego zmieniony zostaje efekt motoryczny (Stecco 2019). Wykorzystując rozciąganie lub kompresję w postaci rolowania, dzięki tarciu dochodzi do lokalnego wzrostu temperatury. Wpływamy na przemianę substancji podstawowej z postaci gęstego żelu w substancję płynną, wprowadzamy powięź w strefę elastyczności.

Powięź tworzy się w reakcji na potrzebę, układa się zgodnie z tym o co prosi ciało. Powtarzające się działania będą skutkować utworzeniem się powięzi jako wsparcia wokół mięśnia (Baker 2013). Popyt rodzi podaż kolagenu, więc w zależności od tego jaki sport uprawiamy, czy też jaki ruch wykonujemy, mięśnie najczęściej angażowane będą wspierane przez dodatkowe włókna. Sytuacja może prowadzić do usztywnienia powięzi, zmniejszenia elastyczności i zakresu ruchu. Poddawanie fibroblastów ciągłej lub powtarzalnej kompresji, podwaja produkcję kolagenazy, enzymu, który przerywa patologiczne wiązania peptydowe w kolagenie, zapobiegając tworzeniu nadmiernych zagęszczeń tkanki łącznej (Chaitow 2014). Ponadto fibroblasty poddawane łagodnym naprężeniom, wydzielają białko interleukinę-6, które wzbudza proces wymagany do naprawy mięśni. Interleukina-6 posiada udowodniony wpływ na różnicowanie komórek (następuje wzrost ilości komórek, które różnicują się we włókna mięśniowe o 78%) co przekłada się na naprawę tkanki mięśniowej i uzyskanie efektów przeciwzapalnych (Hicks 2012). Jedną z metod wywołujących ten proces jest rolowanie regeneracyjne, które wykonywane bez odczucia bólu, nie wzbudza procesów zapalnych, dzięki temu może być wykorzystywane po każdym treningu.

Uwaga poświęcana dbałości o powięź wciąż pozostawia wiele do życzenia. Powszechna praktyka pozostaje w sprzeczności z rolą jaką pełni mięśniowa tkanka łączna chociażby w związku z urazami. Ogromna większość powtarzanych urazów dotyczy kolagenowej tkanki łącznej, takiej jak w ścięgna, więzadła lub torebki stawowe, która wydaje się być mniej przygotowana i słabiej przystosowuje się do wymagań związanych z obciążeniami w porównaniu z mięśniami i kośćmi (Chaitow 2014). W świetle dzisiejszej wiedzy, dbałość o powięź jest elementem niezbędnym dla zachowania zdrowia i  sprawności ciała. Jedną z metod zapewniających powięzi prawidłowe funkcjonowanie jest rolowanie, które od kilku lat weszło do powszechnego użycia w świecie sportu. Swoją popularność zawdzięcza przede wszystkim możliwością indywidualnego zastosowania, niemalże w każdych warunkach. Rolowanie wywołuje kompresję i mechaniczne rozciąganie tkanki, inicjując wiele korzystnych procesów w naszym ciele. Zdrowy tryb życia obejmuje ruch, dietę i odpoczynek. Okazuje się, że powięź wpływa na wszystkie te elementy. Przetwarzanie sygnałów interoceptywnych wpływa na perystaltykę narządów wewnętrznych i odczucia somatoemocjonalne. Pielęgnację powięzi należy traktować na równi z innymi elementami wpływającymi na zdrowie.